Τα Ιωάννινα είναι η πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού, από τις πλέον όμορφες περιοχές της Ελλάδος. Η πόλη είναι χτισμένη στις όχθες της λίμνης Παμβώτιδας σε υψόμετρο 500m και περιτριγυρισμένη από πανύψηλα βουνά. Είναι η μεγαλύτερη πόλη της βορειοδυτικής Ελλάδος, με πληθυσμό που ξεπερνά τους 100.000 κατοίκους.
Αποκαλείται – και όχι άδικα – πόλη των γραμμάτων, των θρύλων και των παραδόσεων, με σημαντική και μακραίωνη ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Σήμερα, τα Γιάννενα, όπως αλλιώς ονομάζονται, είναι μια σύγχρονη και αναπτυσσόμενη πόλη, η οποία καλεί τον επισκέπτη να γνωρίσει την ιστορία, τον πολιτισμό, τις φυσικές ομορφιές αλλά και το σύγχρονο ρυθμό ζωής. Είναι μια γραφική πόλη, που συμπλέει με τον πολιτισμό και συνδυάζει μια μακραίωνη ιστορία αλλά και μια κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική δραστηριότητα και άνθηση.
Το νησάκι της λίμνης Παμβώτιδας με τον μικρό παραδοσιακό οικισμό, ιδιαίτερης ιστορικής και πολιτιστικής αξίας, καθώς και τα παραδοσιακά κτίσματα της παλαιάς πόλης, με έντονη ιστορική και πολιτιστική αξία αποτελούν εξαίρετα δείγματα της ηπειρωτικής αρχιτεκτονικής. Επίσης πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών ετησίως αποτελούν το Κάστρο με τα δυο τζαμιά του, το σπήλαιο Περάματος με τους σπάνιας ομορφιάς σταλαγμίτες και σταλακτίτες (σε απόσταση μόλις 4χλμ από την πόλη) καθώς και το υπαίθριο θέατρο Φρόντζου, μέσα στο αισθητικό δάσος της πόλης.
Το Πανεπιστήμιο, το οποίο συμπεριλαμβάνεται στα καλύτερα της Ευρώπης, τα 2 Νοσοκομεία, το ναυταθλητικό κέντρο , τα μουσεία τη πόλης με σημαντικότερα το αρχαιολογικό και το Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων Παύλου Βρέλη – ένα αληθινά εντυπωσιακό δημιούργημα, το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο μουσείο κέρινων ομοιωμάτων στην Ελλάδα, αλλά και ένα από τα καλύτερα στο είδος του παγκοσμίως – και μια πληθώρα άλλων κτηρίων που φιλοξενούν αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις όλο το χρόνο μαρτυρούν την εξέλιξη της πόλης στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας αλλά και την προσπάθειά της να καταστεί κοιτίδα ανάπτυξης και ζωντάνιας, συγκεράζοντας το παλαιό με το νέο, το παραδοσιακό με το σύγχρονο.
Λαογραφικά – Πολιτισμικά Στοιχεία
Η λέξη «Παμβώτις» είναι ομηρική και προέρχεται από τα ουσιαστικά «παμβώτωρ» ή «παμβώτηρ» και σημαίνει «η τα πάντα τρέφουσα».
Για την λίμνη υπάρχουν αρκετές γραπτές αναφορές. Σύμφωνα με τον κ. Βασίλειο Χαρίση το όνομα: «… Παμβώτις αναφέρεται στη γη και τα βόδια και τα ζωντανά που τρέφονται από αυτήν και από αυτά τρέφονται οι άνθρωποι, ώστε δίκαια η γη να θεωρείται η τα πάντα τρέφουσα», καθώς επίσης και ότι «…Παμβώτις πρέπει να λεγόταν ο κάμπος των Γιαννίνων και όχι η λίμνη. Και πως η λίμνη πρέπει να ήταν ανώνυμη».
Ο Άγγλος περιηγητής William Martin Leake χαρακτηριστικά αναφέρει: «…Τα παπύρια είναι καταφύγιο για τους φαλακροκόρακες και τους πελαργούς και ένα μεγάλο αριθμό αγριοπάπιες, διαφόρων ποικιλιών. Μερικά απ’ αυτά τα πουλιά είναι θύματα των γερακιών κι όρνιων που φωλιάζουν στο Μιτσικέλι…», ενώ ο Κοσμάς ο Θεσπρωτός και ο Αθανάσιος Ψαλίδας στη «Γεωγραφία Αλβανίας και Ηπείρου» μεταξύ των άλλων κάνουν και ειδική αναφορά στην ιχθυοπανίδα της λίμνης. Πιο συγκεκριμένα «… η λίμνη των Ιωαννίνων είναι πτωχή από ψάρια, αξιόλογη όμως δι’ ένα είδος μικροψαριών όπου λέγεται «τζίμαις», όπου πουθενά αλλού δεν γίνονται και είναι τόσο μικραίς, όπου ημπορούν να έμβουν 400 στη λίτρα και δια τα αξιόλογα χέλια, όπου τόσο μεγάλα πουθενά αλλού δε γίνονται, επειδή ζυγιάζουν ως τέσσαιραις οκάδες το ένα…».
Τέλος, ο Σπυρίδων Λάμπρος, στο έργο του «Νέος Ελληνομνημόνων» κάνει λόγο για τις «περιλάλητες» καραβίδες της λίμνης.
Η πόλη των Ιωαννίνων και οι δραστηριότητες των κατοίκων της (κοινωνικές, οικονομικές, πολιτιστικές) είναι απόλυτα συνδεμένες με την λίμνη. Στο νησάκι διαμένουν 10 περίπου οικογένειες ψαράδων οι οποίες ζουν αποκλειστικά από το ψάρεμα, με τα αλιεύματα τους να καλύπτουν ένα μέρος της ζήτησης αλιευμάτων στην περιοχή. Επιπλέον, η λίμνη συμβάλει στην ανάπτυξη και διοργάνωση αθλημάτων του υγρού στίβου (κωπηλατικοί αγώνες, canoe – kayak, σκι κα.).
Πολλοί καλλιτέχνες, Έλληνες και ξένοι, εμπνεύστηκαν από την ομορφιά της λίμνης με αποτέλεσμα ένα μεγάλο πολιτιστικό απόθεμα σε έργα τέχνης, ποιήματα, φωτογραφίες και τραγούδια.
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι η Γιαννιώτικη παραδοσιακή λαϊκή τέχνη ήταν και εξακολουθεί να είναι ξακουστή και τα έργα τους περιζήτητα, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι Γιαννιώτες αργυροχρυσοχόοι, χαλκουργοί και ξυλογλύπτες έχουν δημιουργήσει με το πέρασμα των αιώνων μια αυθεντική παράδοση με όλα τους τα είδη λαϊκής τέχνης να είναι χειροποίητα και φτιαγμένα με μεράκι, γεγονός που τα καθιστά μοναδικά και ανεκτίμητα.
