ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΦΥΣΗ (NATURA) 2000 – Η Οδηγία Των Οικοτόπων 92/43/ΕΟΚ
Η Διεθνής Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα, η οποία υπεγράφη το 1992 στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Διάσκεψης για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη στο Ρίο ντε Ιανέιρο της Βραζιλίας, έθεσε για πρώτη φορά το πρόβλημα της αυξανόμενης μείωσης των ειδών και τη σημαντική συρρίκνωση της βιοποικιλότητας λόγω των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων ως πολιτικό και οικονομικό ζητούμενο. Η προστασία της ποικιλίας όλων των μορφών ζωής επάνω στη Γη θεωρήθηκε σκόπιμο να αποτελέσει ζήτημα διεθνούς δικαίου καθώς οι επιστημονικές αλλά και πολιτικοοικονομικές επιπτώσεις της υποβάθμισής της επηρεάζουν ολόκληρο τον πλανήτη.
Η συνεχής υποβάθμιση των φυσικών οικοτόπων, η διαρκώς αυξανόμενη ένταση αστικοποίησης και υποδομών, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων, η κάθε είδους ρύπανση και η εισαγωγή ξενικών ειδών στα οικοσυστήματα δρουν καταλυτικά και ουσιαστικά στην ελάττωση της βιοποικιλότητας.
Η απώλεια της βιοποικιλότητας αναγνωρίζεται σήμερα ως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα. Ο ρυθμός της απώλειας της βιοποικιλότητας είναι τέτοιος που απειλείται η βιωσιμότητα του ίδιου μας του είδους από τη διακοπή ζωτικών οικολογικών διεργασιών.
Επιδιώκοντας να προστατεύσει τη βιοποικιλότητα και να αντιμετωπίσει την εξαφάνιση ζωικών και φυτικών ειδών, η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε, μεταξύ άλλων, ένα δίκτυο προστατευόμενων περιοχών, το Natura 2000, και συμπεριέλαβε την προστασία της βιοποικιλότητας μεταξύ των βασικών στόχων του.
Η Οδηγία -των Οικοτόπων- 92/43/ΕΟΚ «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας» θεσμοθετήθηκε από το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων με σκοπό να συμβάλλει στην προστασία της βιολογικής ποικιλότητας, μέσω της διατήρησης των φυσικών οικοτόπων, καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας στο ευρωπαϊκό έδαφος των κρατών μελών που εφαρμόζεται η συνθήκη.
Τα μέτρα, τα οποία λαμβάνονται σύμφωνα με την εν λόγω Οδηγία, αποσκοπούν στη διασφάλιση της διατήρησης ή της αποκατάστασης σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης, των φυσικών οικοτόπων και των άγριων ειδών χλωρίδας και πανίδας κοινοτικού ενδιαφέροντος.
Οι τύποι οικοτόπων κοινοτικού ενδιαφέροντος που προστατεύονται από την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ αναφέρονται στο Παράρτημα Ι αυτής.
Κάθε κράτος μέλος, βασιζόμενο στα κριτήρια που ορίζονται στο παράρτημα ΙΙΙ (στάδιο Ι) και στις σχετικές επιστημονικές πληροφορίες, προτείνει έναν κατάλογο τόπων, όπου υποδεικνύεται ποιοι τύποι φυσικών οικοτόπων από τους αναφερόμενους στο παράρτημα Ι και ποια τοπικά είδη από τα απαριθμούμενα στο παράρτημα ΙΙ, απαντώνται στους εν λόγω τόπους, ήτοι:
Α. Κριτήρια αξιολόγησης της περιοχής για ένα δεδομένο τύπο φυσικού οικοτόπου του παραρτήματος Ι:
α) Βαθμός αντιπροσωπευτικότητας του τύπου του φυσικού οικοτόπου στην περιοχή.
β) Έκταση της περιοχής που καλύπτεται από τον τύπο φυσικού οικοτόπου σε σχέση με τη συνολική επιφάνεια η οποία καλύπτεται από αυτό τον τύπο φυσικού οικοτόπου στο εθνικό έδαφος.
γ) Βαθμός διατήρησης της δομής και των λειτουργιών του συγκεκριμένου τύπου φυσικού οικοτόπου και δυνατότητα αποκατάστασης.
δ) Συνολική αξιολόγηση της αξίας της περιοχής για τη διατήρηση του συγκεκριμένου τύπου φυσικού οικοτόπου.
Το Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, του οποίου η δημιουργία ολοκληρώνεται σε τρία στάδια:
Στάδιο Ι: Επιστημονικός κατάλογος
Στάδιο ΙΙ: Εθνικός κατάλογος (National list of sites)
Στάδιο ΙΙΙ: Ειδικές Ζώνες Διατήρησης – ΕΖΔ (Special Areas of Conservation – SAC)
Αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών:
• Special Protection Areas – SPA (Οδηγία 79/409/EK)
• Sites of Community Importance – SCI (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ)
Μετά την οριστικοποίηση του καταλόγου των SCI, τα Κράτη Μέλη υποχρεούνται να κηρύξουν τις περιοχές αυτές ως Special Areas of Conservation – SAC (ΕΖΔ) το αργότερο μέσα σε μια εξαετία και να καθορίσουν τις προτεραιότητες για την διατήρηση σε ικανοποιητική κατάσταση των τύπων οικοτόπων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος εντός αυτών.
Το στάδιο αυτό ολοκληρώνεται με το Ν.3937/11 (ΦΕΚ 60/Α/31-3-2011) «Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις».
Σήμερα, το Δίκτυο NATURA 2000 περιλαμβάνει συνολικά πανελλαδικά 419 τόποι (sites) εκ των οποίων οι 5 απαντώνται στην ευρύτερη περιοχή ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας, ήτοι:
• ΕΖΔ-ΖΕΠ GR2130005 ΛΙΜΝΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ (στο σύνολό της),
• ΖΕΠ GR2130012 ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΛΗΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ (στο σύνολό της),
• ΕΖΔ GR2130008 ΟΡΟΣ ΜΙΤΣΙΚΕΛΙ (μέρος αυτού),
• ΖΕΠ GR2130011 ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΖΑΓΟΡΙ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΜΙΤΣΙΚΕΛΙ (μικρό μέρος αυτού),
• ΖΕΠ GR2130013 ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΘΑΜΑΝΙΚΩΝ ΟΡΕΩΝ (πολύ μικρό μέρος αυτής).
• ΖΕΠ GR2130010 ΟΡΟΣ ΔΟΥΣΚΟΝ, ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟ, ΔΑΣΟΣ ΜΕΡΟΠΗΣ, ΚΟΙΛΑΔΑ ΓΟΡΜΟΥ, ΛΙΜΝΗ ΔΕΛΒΙΝΑΚΙΟΥ (στο σύνολό της).
