Προγράμματα Παρακολούθησης (Monitoring Programms)
Ο επείγων χαρακτήρας, της εφαρμογής ενός συστήματος για την αξιολόγηση της οικολογικής κατάστασης των οικοσυστημάτων και της κατάστασης διατήρησης της βιοποικιλότητας σε αυτά σήμερα, απαιτεί την ενσωμάτωση συστημάτων παρακολούθησης όπως ορίζονται από την οδηγία των οικοτόπων, την οδηγία για την άγρια ορνιθοπανίδα καθώς και εκείνη των υδάτων, σε τόπους που περιλαμβάνονται στις Προστατευόμενες Περιοχές.
Επιπλέον, απολύτως απαραίτητο και εξαιρετικής σημασίας αποτελεί η υλοποίηση ανταλλαγής πληροφοριών και δεδομένων, παρεχόμενων από προγράμματα παρακολούθησης, με την έναρξη ενός συστήματος συλλογής συστημικών και συστηματικών δεδομένων και ως εκ τούτου μη περιστασιακών, προκειμένου να πραγματοποιηθούν συγκρίσεις και συσχετισμοί μεταξύ των δεδομένων και να βελτιωθεί το επίπεδο γνώσεων για την κατάσταση του οικοσυστήματος.
Η παρακολούθηση (monitoring), είναι μια δομημένη διαδικασία παρατήρησης και καταγραφής (μέτρηση), επαναλαμβανόμενη και διαχρονική, ιδανική για ένα συγκεκριμένο σκοπό. Η παρακολούθηση αποτελεί επίσης βασική συνιστώσα ενός επαναληπτικού κύκλου διαχείρισης.
Ως εκ τούτου, η παρακολούθηση περιλαμβάνει τη συστηματική επιστημονική έρευνα (διαχρονική και για ένα συγκεκριμένο σκοπό), όπως για παράδειγμα την αφθονία των ειδών και τη γεωγραφική τους κατανομή ή την ποιότητα των υδάτων μιας λίμνης, τόσο για τη γνώση του τι καλούμαστε να διαχειριστούμε καθώς και την αποτίμηση των αποτελεσμάτων της εφαρμογής δράσεων από τον διαχειριστή ενός οικοσυστήματος.
Πρόγραμμα Παρακολούθησης Υδάτων Λίμνης Παμβώτιδας (Lake Pamvotis Water Monitoring Programm)
Κατά την διαχειριστική περίοδο 2010 -2011 διενεργήθηκε από το Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας πρόγραμμα δειγματοληψιών, αναλύσεων εργαστηριακών και πεδίου, με συνεπικουρία της Χημικής Υπηρεσίας Ιωαννίνων και της Δ/νσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου για την εργαστηριακή ανάλυση του Ολικού Φωσφόρου (TP) και Ολικού Αζώτου (TN). Παράλληλα, με την αρωγή του Πανεπιστημίου Δυτικής Ελλάδας και την παροχή της υλικοτεχνικής υποδομής του, υλοποιήθηκαν εργαστηριακές αναλύσεις της χλωροφύλλης (chl-a) και πραγματοποιήθηκε καταγραφή φυσικοχημικών παραμέτρων στο πεδίο (in situ) με πολυμετρικό όργανο .
Βασικός στόχος του προγράμματος παρακολούθησης είναι η αξιολόγηση της ποσοτικής εκτίμησης του ευτροφισμού της λίμνης Παμβώτιδας. Έως σήμερα, έχει προκύψει ένας μεγάλος αριθμός μελετών και εργασιών με δεδομένα που συλλέχθηκαν από σημειακές δειγματοληψίες στο πεδίο για την ποσοτική εκτίμηση του ευτροφισμού στην λίμνη Παμβώτιδα. Πάραυτα, δεν έχει αναφερθεί σχετική μεθοδολογία σύνθεσης σε χωρική κλίμακα των δεδομένων πεδίου έτσι ώστε να προκύψει ένας συνολικός χάρτης απόδοσης των μετρούμενων παραμέτρων.
Κατά τις πρωινές ώρες της ημέρας μεταξύ 10:00:00 και 12:00:00 και για διάρκεια ενός έτους της χρονικής περιόδου Ιούνιος 2010 έως και Μάιος 2011 ελήφθησαν 48 δείγματα λιμναίου ύδατος ώστε να καλύπτει όλες τις εποχές του έτους και αναλύοντάς τα ως προς τη χλωροφύλλη (Chl-a), το ολικό φώσφορο (TP), το ολικό άζωτο (ΤΝ), το διαλυμένο οξυγόνο (DO), τη θερμοκρασία (Temperature), το pH, το δυναμικό οξειδοαναγωγής (ORP), την αγωγιμότητα (Conductivity) και τη μέση διαφάνεια (Secchi disk), ενώ αποτυπώθηκε σε θεματικούς χάρτες η χωρική και χρονική κατανομή των ανωτέρω παραμέτρων. Η συχνότητα των δειγματοληψιών ήταν 1 φορά το μήνα από τους προαναφερθέντες σταθμούς.
Τα δείγματα του ύδατος, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την εκπόνηση της εν λόγω έρευνας, ελήφθησαν από τη λίμνη Παμβώτιδα Ιωαννίνων σε τέσσερα σημεία-σταθμούς.
Σταθμός S1: Ο Σταθμός S1 εντοπίζεται στο εσωτερικό της μικρής λίμνης, και συγκεκριμένα στη βορειοδυτική πλευρά αυτής, στην περιοχή του Περάματος, κοντά προς την «έξοδο» της λίμνης.
Σταθμός S2: Εντοπίζεται πλησίον της ευρύτερης περιοχής που φέρει την ονομασία «Δώδεκα» και μεταξύ της πόλεως των Ιωαννίνων και της Nήσου. Το ανωτέρω σημείο επιλέχθηκε καθότι σε αυτό φαίνεται πως καταλήγει το μεγαλύτερο ποσοστό των όμβριων υδάτων του δικτύου της πόλεως των Ιωαννίνων.
Σταθμός S3: Εντοπίζεται στο κέντρο της μεγάλης λίμνης, σε ένα από τα βαθύτερα σημαία αυτής. Το συγκεκριμένο σημείο δεν έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένες δραστηριότητες πλησίον αυτού.
Σταθμός S4: Εντοπίζεται στη νοτιοανατολική πλευρά της λίμνης κοντά στην περιοχή της Δημοτικής Κοινότητας Κατσικάς. Το εν λόγω σημείο επιλέχθηκε, καθώς ελήφθησαν υπόψη οι αγροτικές καλλιέργειες και δραστηριότητες που αναπτύσσονται στην εν λόγω περιοχή. Παράλληλα, κομβικό σημείο στην επιλογή της θέσης αυτής αποτέλεσε το γεγονός ότι πλησίον αυτής, εντοπίζεται το σημείο συνάντησης των δύο κύριων χειμάρρων της περιοχής.
Για την επιλογή των τεσσάρων αυτών σημείων, ελήφθησαν υπόψη όλοι εκείνοι οι παράγοντες οι οποίοι προσδίδουν στις περιοχές αυτές συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, αναφορικά με το βαθμό ρύπανσής τους.
